Krijg je hersenkanker van mobiel bellen?

Heb je een verhoogd risico op een hersentumor als je vaak belt met een mobiele telefoon? Australische wetenschappers namen de proef op de som.

De eventuele gezondheidseffecten van de straling van mobiele telefoons zijn al jaren onderwerp van gesprek. Tv-programma Zembla wijdde er vier jaar geleden een tendentieuze uitzending aan. Volgens het documentaireprogramma zou de straling gevaarlijk zijn voor mensen. De Nederlandse regering moet kinderen beschermen door bijvoorbeeld mobiel bellen op scholen aan banden moeten leggen, zoals het geval is in Frankrijk en België, was de boodschap.

De angst bestaat dat mobiel bellen hersentumoren veroorzaakt. Een ingrijpende bewering, mocht het waar zijn. We dragen immers bijna allemaal zo’n apparaat bij ons. Daarom wordt er al jaren veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de mogelijk schadelijke effecten van mobiele telefoons.

Dat je kanker krijgt van mobiel bellen is nog nooit stelselmatig aangetoond. Toch blijft de angst bestaan bij sommige mensen.

Verband tussen bellen en hersentumor

Australische wetenschappers wilden de claim dat er een verband bestaat tussen mobiel bellen en kanker weleens testen. Ze onderzochtende diagnoses van 19.858 mannen en 14.222 vrouwen met een hersentumor in Australië tussen 1982 en 2012. Dat legden ze naast het toenemende gebruik van mobiele telefoons. De resultaten werden deze week gepubliceerd.

Wat blijkt? In Australië is mobiel bellen gestegen van 0 procent in 1987 naar 94 procent in 2014. Het aantal gevallen van hersenkanker steeg in die periode bij vrouwen helemaal niet. Bij mannen was er wel een kleine stijging, maar zo miniem dat een verband niet aan te tonen valt.

Alleen bij ouderen tussen de 74 en 80 jaar oud nam het aantal hersentumoren toe, maar de wetenschappers vermoeden dat dat komt omdat we kanker sneller op kunnen sporen. Bovendien steeg het aantal gevallen van hersenkanker in die leeftijdsgroep al voor 1982, toen er nog geen mobiele telefoons waren.

Kleine kans op hersentumor

Ook uit eerdere wetenschappelijke studies in andere landen blijkt geen verband tussen mobiel gebruik en hersenkanker. Niet in Engeland tussen 1998 en 2007, niet in heel Europa tussen 1995 en 2002, en in Japan steeg het aantal gevallen tussen 1974 en 1987 en daalde het vervolgens tot 2004.

Kanker in het centrale zenuwstelsel is hoe dan ook erg zeldzaam. In 2015 waren er in Nederland  1.248 gevallen. Als je dat corrigeert voor de grootte en samenstelling van de bevolking, is de kans dat je zo’n tumor krijgt ongeveer één op zestienduizend, hetzelfde als vijfentwintig jaar geleden.

Als er wereldwijd meer gevallen van hersenkanker zijn, dan zal dat voornamelijk komen doordat er meer mensen op de aardbol rondlopen, niet doordat we meer zijn gaan bellen.

Effecten op lange termijn

Het zou kunnen dat er kleinere effecten zijn die zich pas op de hele lange termijn openbaren. Zo zou de straling van mobiele telefoons volgens diverse studies de aanmaak van eiwitten verstoren. Maar al die proeven zijn gedaan met losse cellen in een bakje, de vraag is of het effect ook optreedt in het menselijk hoofd.

Als bellen over een periode van veertig jaar of meer schadelijk is voor het menselijk lichaam, dan weten we dat nog niet. Mobiele telefoons zijn er immers nog niet zo lang. Dat moeten studies, waarbij mensen decennialang gevolgd worden, in de toekomst uitwijzen.

Bijna alle signalen wijzen er tot nu toe op dat er geen verband is tussen mobiel bellen en hersenkanker. En als straling van mobieltjes schadelijk is, dan is het effect waarschijnlijk zeer klein. Dat betekent niet dat bellen ongevaarlijk is. Telefoneren achter het stuur leidt af en verhoogt de kans op een verkeersongeluk. Ook als je handsfree belt.

Elektromagnetische straling: dit moet je weten

• De straling van mobiele telefoons is elektromagnetische straling, een brede categorie die zowel schadelijke als niet-schadelijke vormen van straling bevat.
• Bij gammastraling kun je maar beter uit de buurt blijven, dat weten ze ook in Japan na de kernramp van Fukushima. Dit is zogenoemde ioniserende straling met zoveel energie dat het een elektron uit zijn baan om de atoomkern kan brengen. Dat komt er grofweg op neer dat het cellen in je lichaam kapot kan maken.
• Maar een andere vorm van elektromagnetische straling, licht, is niet-ioniserend. En straling van mobieltjes, microgolfstraling, ook niet. Je kunt er warm van worden, daarom wordt het gebruikt in magnetrons om voedsel te verwarmen. Maar die dosis is dan vele malen hoger dan bij mobiele telefoons. Je kunt het vergelijken met het verwarmen van een kerk met een kaars: praktisch onmogelijk. Dus nee, je kunt geen popcorn maken met je mobiel.
• Het klopt dat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) straling van mobieltjes indeelt in ‘categorie 2b’: mogelijk kankerverwekkend. Maar dat is omdat de WHO niet helemaal uit kan sluiten dat de straling schadelijk is. Om het in perspectief te plaatsen: in dezelfde categorie van mogelijk kankerverwekkende stoffen staat ook koffie.